Thursday 1 January 2009

Απεβίωσε ο Σάμιουελ Χάντινγκτον

Απεβίωσε ο διεθνούς φήμης πολιτικός επιστήμων Σάμιουελ Χάντινγκτον. Υπήρξε ο συγγραφέας του πολυσυζητημένου έργου ‘Η Σύγκρουση των Πολιτισμών και ο Ανασχηματισμός της Παγκόσμιας Τάξης’ (1996). Στο βιβλίο του αυτό ανέπτυξε την θέση του ότι είναι κυρίως οι Πολιτισμοί αυτοί που καθορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των Κρατών καθώς και την εσωτερική τους κατάσταση και όχι τόσο οι ιδεολογίες όπως πολύ συχνά πιστεύουν αρκετοί. Ο Χάντινγκτον χώρισε τον κόσμο σε πολιτισμικές ζώνες από τις οποίες προκύπτουν οι εξής πολιτισμοί: ο Δυτικός, ο Λατινοαμερικανικός, ο Αφρικανικός, ο Ισλαμικός, ο Σινικός, ο Ινδουιστικός, ο Ορθόδοξος, ο Βουδιστικός και ο Ιαπωνικός. Η θεωρία του περί της «Πολιτισμικής Συγκρούσεως» για την μεταψυχροπολεμική εποχή αποτέλεσε, σε μεγάλο βαθμό, την αντίπαλη άποψη από αυτή που διατύπωσε ο, επίσης φημισμένος πολιτικός επιστήμων, Φράνσις Φουκουγιάμα στο έργο του «Το τέλος της Ιστορίας» (1992). Το έργο και η σκέψη του Χάντιγκτον παραμένει σήμερα επίκαιρο περισσότερο απ’ όσο ποτέ άλλοτε. Το παρακάτω κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το προαναφερθέντα βιβλίο του σχετικά με την μεταψυχροπολεμική Ελλάδα:

Η Ελλάδα δεν αποτελεί μέρος του Δυτικού πολιτισμού, αλλά υπήρξε η πατρίδα του Κλασσικού πολιτισμού, ο οποίος υπήρξε, με τη σειρά του, σημαντική πηγή του Δυτικού πολιτισμού. Στην αντιπαράθεση τους με την Τουρκία, οι Έλληνες θεωρούν τους
εαυτούς τους ιστορικά υπερασπιστές του Χριστιανισμού. Σε αντίθεση με τους Σέρβους, τους Ρουμάνους ή τους Βούλγαρους, η ιστορία τους εκτυλίσσεται μαζί με την ιστορία της Δύσης. Παρόλα αυτά, η Ελλάδα αποτελεί εξαίρεση ως ορθόδοξος ξένος στους δυτικούς οργανισμούς. Δεν υπήρξε ποτέ ένα εύκολο μέλος ούτε για την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά ούτε και για το ΝΑΤΟ, και δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στις αρχές και τα ήθη και των δυο. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 και ως τα μέσα της δεκαετίας 1970 την κυβερνούσε μια στρατιωτική χούντα και δεν μπορούσε να μπει στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, μέχρι που άλλαξε και έγινε δημοκρατία. Συχνά οι ηγέτες της φαίνονταν ότι έκαναν ό,τι μπορούσαν για να παρεκκλίνουν από τα δυτικά πρότυπα και να αντιτίθενται στις δυτικές κυβερνήσεις. Η Ελλάδα ήταν η φτωχότερη από όλα τα άλλα μέλη της Κοινότητας και του ΝΑΤΟ, ενώ συχνά επεδίωκε οικονομικές πολιτικές που φαίνονταν να αψηφούν τα μέτρα που επικρατούσαν στις Βρυξέλες. Η συμπεριφορά της Ελλάδας ως προεδρεύουσας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 1994 εξόργισε τα άλλα μέλη, και οι αξιωματούχοι της Δυτικής Ευρώπης χαρακτήρισαν λάθος το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι μέλος.

Στο μεταψυχροπολεμικό κόσμο, η πολιτική που ακολούθησε η Ελλάδα απέκλινε σημαντικά από αυτή της Δύσης. Το εμπάργκο κατά της Μακεδονίας αποδοκιμάστηκε δυναμικά από τις δυτικές κυβερνήσεις και είχε αποτέλεσμα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ζητήσει την παραπομπή της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Όσον αφορά την σύγκρουση στην πρώην Γιουγκοσλαβία, η Ελλάδα διαχώρισε τη θέση της από τις πολιτικές των σημαντικότερων δυτικών δυνάμεων, υπο
στήριξε ενεργά τους Σέρβους και παραβίασε κραυγαλέα τις κυρώσεις που είχαν επιβάλει τα Ηνωμένα Έθνη εναντίων των Σέρβων. Με τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και τη λήξη της κομμουνιστικής απειλής, η Ελλάδα είχε κοινά συμφέροντα με τη Ρωσία εναντίον του κοινού της εχθρού, την Τουρκία. Επέτρεψε στη Ρωσία να εγκαθιδρύσει σημαντική παρουσία στην ελληνική Κύπρο. Ως αποτέλεσμα «της κοινής τους ανατολικοορθόδοξης πίστης» οι Ελληνοκύπριοι υποδέχθηκαν Ρώσους και Σέρβους στο νησί. Το 1995 λειτουργούσαν στην Κύπρο περίπου δυο χιλιάδες επιχειρήσεις που ανήκαν σε Ρώσους. Ρωσικές και σερβοκροατικές εφημερίδες εκδίδονταν εκεί και η ελληνοκυπριακή κυβέρνηση πραγματοποιούσε σημαντικές προμήθειες όπλων από τη Ρωσία. Επίσης, η Ελλάδα μελετούσε με τη Ρωσία την πιθανότητα να φέρει πετρέλαιο από τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία στη Μεσόγειο μέσω ενός ελληνοβουλγαρικού αγωγού, παρακάμπτοντας την Τουρκία και άλλες μουσουλμανικές χώρες. Συνολικά, η ελληνική εξωτερική πολιτική έχει πάρει έναν έντονο ορθόδοξο προσανατολισμό. Η Ελλάδα θα παραμείνει αναμφισβήτητα επίσημο μέλος του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Καθώς η διαδικασία της πολιτιστικής αναδιαμόρφωσης ενισχύεται, η συμμετοχή στους οργανισμούς αυτούς θα γίνεται αναμφισβήτητα λιγότερο σημαντική και θα είναι πιο δύσκολα τα πράγματα για τα ενεχόμενα μέρη. Ο ανταγωνιστής της Σοβιετικής Ένωσης κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου εξελίσσεται σε ένα μεταψυχροπολεμικό σύμμαχο της Ρωσίας.

Χάρτης του μεταψυχροπολεμικού κόσμου, σύμφωνα με το 'Πολιτισμικό μοντέλο' του Χάντινγκτον